Waarom is typografie belangrijk?
Leesbaarheid in het algemeen
Op het moment dat je met typografie in aanraking komt, zoals nu bijvoorbeeld, is het al snel het geval dat je iets aan het lezen bent. En of je nou haast hebt of alle tijd van de wereld, een prettige leeservaring is altijd gewenst.
En ja, dat speelt de ene keer een grotere rol dan de andere. Lees je een boek, dan wil je zo min mogelijk afleiding en een ‘simpel’ lettertype. Maar fiets je langs een poster in de stad, dan wil de ontwerper dat de tekst eerst jouw aandacht trekt en het vervolgens nog snel leesbaar is. Oftewel, er zijn veel verschillende factoren waar je rekening mee dient te houden.
Typografie in design
Het kiezen van een lettertype in een ontwerp wordt vaak onderschat of is al snel het ondergeschoven kindje. En dat snap ik ook. Je hebt op je computer waarschijnlijk maar 1% van alle bestaande lettertypes geïnstalleerd waarmee je kunt experimenteren. Dit beperkt de mogelijkheden in de software die je gebruikt.
Gelukkig worden er tegenwoordig online veel tools aangeboden om tot een goede samenstelling van typografie te komen. Probeer bijvoorbeeld eens de tools FontJoy, Fontpair of Typespiration. Je kunt via deze tools achterhalen hoe jouw pakkende tekst eruit ziet in de fonts die je misschien nog niet kende of wellicht al voor ogen had. Super handig om een legio verschillende lettertypes te proberen voordat je deze aanschaft.
Anatomie van de letter
Ben je een ontwerper? Dan moet je onderstaande informatie kennen, ja echt. Ben je geen ontwerper maar ben je nieuwsgierig naar de anatomie van de letter? Dan hierbij een korte tekstuele en visuele toelichting.
Iedere individuele letter noemen we een karakter. De onderdelen waar karakters uit bestaan zijn gestandaardiseerd en worden wereldwijd gehanteerd. Zo spreken we vaak over de boven- en onderkast of hoofdletter en kleine letter. Dit is echter in het Latijnse en Cyrillische schrift zo, in Aziatische schriften is dit niet het geval.
“De termen onder- en bovenkast zijn afkomstig uit de boekdrukkunst, waarbij de letterkast waarin de hoofdletters zaten boven de kast met kleine letters was geplaatst.” Williams, J. (2013). De basis van typografie. BIS.
Soorten typografie
Typografie, lettertypefamilie & lettertype
Er ontstaat nog wel eens verwarring over bovenstaande terminologieen. En om de leesbaarheid van dit blog te laten stijgen, licht ik deze kort toe.
Typografie: typografie is het ordenen van letters zodat ze er leesbaar en aangenaam uitzien. Kortom: de overkoepelende term van het gebruik van lettertype(families).
Font- / lettertypefamilie: de groep lettertypes die dezelfde stijl/naam delen zoals Arial, Helvetica en Open Sans.
Font / lettertype: een specifiek lettertype dat zich binnen een lettertypefamilie bevindt, zoals Arial Regular en Arial Bold.
Serif, sans serif, decoratief & monospace
Lettertypefamilies worden opgedeeld in verschillende soorten typografie. De bekendste en meest gebruikte soorten zijn serif en sans serif. Serif lettertypes hebben een schreef en sans serif zijn schreefloos.
Het woord zegt het al, decoratieve fonts zijn vooral nogal, tja.. decoratief. Een vorm van typografie die leuk is om te gebruiken, maar waar je tegelijkertijd mee op moet passen. Decoratieve lettertypes trekken al snel veel aandacht. Is dit het doel van het betreffende stuk tekst? Dan is het absoluut een goed idee. Mijn advies is om deze lettertypes alleen te gebruiken voor titels of losse woorden. Het gebruik van decoratieve lettertypes als bodytekst zorgt De hiërarchie van de geplaatste tekst speelt hierbij een belangrijke rol. Hierover later meer!
Ook monospace typografie gaat al een lange tijd mee. In het geval van typemachines was het bijvoorbeeld gebruikelijk dat de typografie monospace was. Monospace houdt in dat de breedte vaststaat, oftewel: de horizontale afstand van iedere letter is gelijk.
Net als voor decoratieve typografie, wil ik adviseren het gebruik van monospace lettertypes te beperken in je ontwerpen. De mate van leesbaarheid ligt vaak niet hoog en zoals gezegd: deze speelt een grote rol in de meeste ontwerpen.
Wat maakt goede typografie goed?
Consistentie & hiërarchie
Hoewel ik een ieder aan wil zetten om te experimenteren met verschillende lettertypes, lettergrootte en lettertypefamilies, is het super belangrijk dat je consistent bent in je typografie. Zodra je een keuze hebt gemaakt over welke lettertypes je gaat gebruiken, is het zaak dat je deze consistent doorvoert in je ontwerp.
En nee, dit houdt niet in dat je jezelf hoeft te beperken tot maar één lettertype. Het is vooral belangrijk dat je duidelijke keuzes maakt. Kies een palet van twee of drie verschillende lettertypes en gebruik deze consistent.
Om dit meer kracht bij te zetten heb ik een voorbeeld opgesteld. De volgende lettertypes zijn hiervoor gebruikt:
Titel: Raleway Bold – 50pt
Kop: Raleway Bold – 20pt
Body: Karma Regular – 14pt
Kleur
Het was je misschien al opgevallen in bovenstaande afbeelding.
Kleur speelt een essentiële rol in designs en daarmee ook binnen typografie. Dit heeft zijn weerga op de betreffende tekst. Wat straalt deze kleur uit? Zorgt deze kleur dat de tekst de gewenste aandacht trekt en/of krijgt?
Stel een kleurenpalet samen voor de lettertypes die je gebruikt. Houd daarbij rekening met kleur theorieën, context, doel et cetera. Een kop in een boek heeft een heel ander doel dan een kop op een website. En is de tekst klikbaar, wat is dan de beste kleur om te gebruiken?
Kortom, er zijn super veel factoren om rekening mee te houden bij het samenstellen en gebruiken van typografie.
Stel jezelf deze vragen voordat je begint
Om deze blog goed af te sluiten wil ik je graag aan het denken zetten, zodat je voorbereid het lettertype zwembad in kunt duiken. Lees onderstaande bullets, denk erover na en je volgende ontwerp stijgt naar een niet eerder behaald niveau!
Denk bij het kiezen van een lettertype palet eerst na over:
- Het medium
Wat ga je maken en hoe/waar wordt dit ontwerp gebruikt? Wordt het gedrukt en uitgedeeld, wordt het geplaatst op het internet of gaat er naderhand misschien wel een animator mee aan de haal? - De tijdsgeest
Een ontwerp dat helemaal in lijn ligt met de trends van 2021, kan in 2022 zijn waarde snel verliezen. We leven nou eenmaal in een snel veranderende wereld. En let wel: dit kan natuurlijk helemaal oke zijn. Als je een poster ontwerpt voor een festival, dan is het logisch dat deze inspeelt op de huidige tijdsgeest. Maar geef je een white paper vorm waarvan de verwachting is dat deze de komende jaren gelezen blijft worden, dan is het belangrijk om meer in te spelen op een meer ‘tijdloze’ typografie. - De context
Het feit dat jij dit blog nu leest, doet vermoeden dat je de Nederlandse taal beheerst en dat je waarschijnlijk, net als ik, voornamelijk ontwerpt voor Nederlandse klanten en doelgroepen. Maar als dit niet zo is en je klant bevindt zich bijvoorbeeld in Azië? Welke verschillen spelen er dan? Waar dien je rekening mee te houden?